SỞ XÂY DỰNG TRIỂN KHAI CÁC VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT MỚI BAN HÀNH VỀ LĨNH VỰC ĐƯỜNG SẮT TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH

Theo đó, Sở đề nghị các cơ quan, đơn vị nêu trên theo chức năng, nhiệm vụ được giao chủ động nghiên cứu, phổ biến, tuyên truyền đến tổ chức, cá nhân có liên quan trên địa bàn các quy định mới của Luật đường sắt và các nhiệm vụ được phân cấp, phân định thẩm quyền, cụ thể:

- Tuyên truyền Luật Đường sắt 2025, trong đó chú trong những nội dung mới so với Luật Đường sắt năm 2017.

- Tuyên truyền, triển khai thực hiện các nghị định của Chính phủ và thông tư của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, trong đó có nội dung phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực giao thông vận tải đường sắt.

(Chi tiết nội dung tuyên truyền theo các phụ lục đính kèm)

Luật Đường sắt mới 2025 đóng vai trò quan trọng trong việc hiện đại hóa và phát triển ngành đường sắt tại Việt Nam, thể hiện qua việc thu hút đầu tư tư nhân, đẩy mạnh kinh doanh hạ tầng và vận tải đường sắt, ưu đãi về đất đai, thuế và tín dụng, cũng như tăng cường kết nối đồng bộ với các phương thức vận tải khác. Luật cũng chú trọng phát triển công nghiệp đường sắt, nâng cao năng lực nội địa, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực, nhằm mục tiêu đưa giao thông đường sắt trở thành ngành chủ đạo trong hệ thống vận tải quốc gia, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. 

ĐIỂM QUA BỐ CỤC VÀ NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA LUẬT ĐƯỜNG SẮT

Luật Đường sắt số 95/2025/QH15 ngày 27/6/2025 gồm 04 Chương 59 Điều, cụ thể như sau:

Chương I. Những quy định chung (gồm 18 Điều, từ Điều 1 đến Điều 18)

Chương này quy định về phạm vi, đối tượng điều chỉnh; nguyên tắc cơ bản trong hoạt động đường sắt; các chính sách ưu đãi, hỗ trợ phát triển đường sắt; quản lý nhà nước và các quy định chung trong hoạt động đường sắt. So với Luật Đường sắt 2017, Luật có các điểm mới như sau:

- Bổ sung các quy định ưu đãi, hỗ trợ để phát triển kinh doanh kết cấu hạ tầng, kinh doanh vận tải và công nghiệp đường sắt; ưu tiên mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ trong nước hoặc phải mua, sử dụng hàng hóa, dịch vụ từ nhà sản xuất hoặc cung ứng dịch vụ trong nước để tạo thị trường đủ lớn cho phát triển công nghiệp đường sắt.

- Bổ sung quy định kết nối đường sắt với các phương thức vận tải khác để phát huy hiệu quả của từng phương thức vận tải và vận tải đa phương thức.

- Sửa đổi, bổ sung quy định về phân loại ga đường sắt cho phù hợp với thực tế; bổ sung quy định để khai thác hiệu quả các khu ga thông qua việc cho phép mở rộng tối đa các loại hình kinh doanh dịch vụ thương mại trong khu ga.

Chương II. Đầu tư xây dựng đường sắt (gồm 21 Điều, từ Điều 19 đến Điều 39)

Nội dung chính của chương này là những quy định mới, mang tính “đột phá” cho đầu tư phát triển đường sắt, trong đó đẩy mạnh phân quyền từ Thủ tướng Chính phủ cho Bộ trưởng và từ Chính phủ, Bộ cho chính quyền địa phương theo phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm” để phát huy tính chủ động, sáng tạo của địa phương trong đầu tư phát triển hệ thống đường sắt, đặc biệt là đường sắt địa phương.

- Bổ sung các quy định để rút ngắn trình tự, thủ tục đầu tư từ lập quy hoạch, thực hiện dự án đến đầu tư xây dựng và lựa chọn nhà thầu. Một trong những điểm mới quan trọng của Luật Đường sắt 2025 là bổ sung quy định về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước để thể chế hóa Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 04/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân. Thời gian qua, các dự án đường sắt đều được đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công, quy định này đã mở ra cơ hội để huy động tối đa nguồn lực, đặc biệt là nguồn lực của khu vực kinh tế tư nhân tham gia vào đầu tư phát triển hệ thống đường sắt. Bên cạnh đó, Luật vẫn có các quy định ràng buộc, kiểm soát bảo đảm vừa huy động được nguồn lực tư nhân, vừa giữ được vai trò quản lý của Nhà nước đối với hệ thống đường sắt.

- Bổ sung các quy định về quản lý chi phí đầu tư nhằm giải quyết vướng mắc trong quá trình xác định chi phí đối với những công trình, hạng mục, thiết bị mà Việt Nam chưa có. Bởi pháp luật hiện hành có thể chưa có hoặc có nhưng chưa phù hợp hệ thống đơn giá, định mức đối với các dự án đường sắt mới, đường sắt điện khí hóa nên việc bổ sung quy định này nhằm giải quyết vướng mắc, đáp ứng yêu cầu thực tiễn và phù hợp với thông lệ quốc tế để xác định đơn giá, định mức cho phù hợp, bảo đảm tính khả thi, tạo thuận lợi trong quá trình triển khai đầu tư xây dựng các dự án đường sắt mới.

- Bổ sung quy định để giải quyết vướng mắc về hợp đồng, đặc biệt là các hợp đồng đầu tư xây dựng đường sắt áp dụng theo mẫu hợp đồng FIDIC trong thời gian qua.

- Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư là một trong những khâu quan trọng, cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ triển khai, hoàn thành dự án, thậm chí có thể dẫn đến tăng tổng mức đầu tư của các dự án đường sắt trong thời gian vừa qua. Do đó, Luật Đường sắt 2025 đã có các quy định nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, góp phần giảm thời gian chuẩn bị, sớm triển khai và đưa dự án vào khai thác hiệu quả.

- Bên cạnh các cơ chế thông thoáng nhằm đẩy nhanh tiến độ đầu tư xây dựng dự án đường sắt, Luật Đường sắt 2025 cũng đã bổ sung nội dung về bảo đảm phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để vừa khơi thông, tháo gỡ nhưng cũng có cơ chế kiểm soát của Nhà nước bảo đảm công khai, minh bạch, tránh lãng phí, tiêu cực, thất thoát tài sản Nhà nước.

- Bổ sung các quy định về phát triển khoa học, công nghệ và đào tạo phát triển nguồn nhân lực, phát triển công nghiệp và chuyển giao công nghệ để thể chế hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Chương III. Quản lý, khai thác đường sắt (gồm 16 Điều, từ Điều 40 đến Điều 55)

Nội dung Chương này quy định về kết cấu hạ tầng đường sắt; phương tiện giao thông đường sắt; vận tải đường sắt; bảo đảm trật tự, an toàn giao thông đường sắt. So với Luật Đường sắt 2017, Luật có những điểm mới sau:

- Sửa đổi, bổ sung quy định tổ chức được giao quản lý tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt do Nhà nước đầu tư thực hiện bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt để tháo gỡ được vướng mắc đã tồn tại nhiều năm nay đối với việc giao tài sản kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia.

- Bổ sung quy định giao trách nhiệm cho tổ chức quản lý, vận hành, khai thác đường sắt phải xây dựng, công bố công khai và duy trì hệ thống quản lý an toàn vận hành nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động vận tải đường sắt, đặc biệt đối với các dự án đường sắt có yêu cầu kỹ thuật cao chuẩn bị triển khai trong thời gian tới. Lược bỏ thủ tục hành chính về thẩm định, cấp Giấy chứng nhận thẩm định hồ sơ an toàn hệ thống, Giấy chứng nhận định kỳ hệ thống quản lý an toàn vận hành đường sắt đô thị; việc đánh giá, chứng nhận an toàn hệ thống sẽ được tổ chức chứng nhận an toàn độc lập (do chủ đầu tư dự án lựa chọn) thực hiện. Bổ sung quy định đường sắt tốc độ cao thuộc đối tượng được bảo vệ như công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia và phải có quy trình vận hành, bảo trì hệ thống quản lý an toàn nghiêm ngặt do cơ quan quản lý, vận hành xây dựng, trình Bộ Xây dựng quyết định (Điều 52).

Chương IV. Điều khoản thi hành (gồm 04 Điều, từ Điều 56 đến Điều 59)

So với Luật Đường sắt 2017, Luật có những điểm mới sau:

- Để bảo đảm thuận lợi và rõ ràng trong quá trình áp dụng, Luật Đường sắt đã có quy định đối với các dự án đường sắt đã được quyết định chủ trương đầu tư (dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam1, dự án đầu tư xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng2) vẫn được áp dụng các quy định theo quyết định chủ trương đầu tư đã được phê duyệt. Đồng thời, Luật đã bổ sung quy định nguyên tắc áp dụng pháp luật trong trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Luật Đường sắt với luật, nghị quyết khác của Quốc hội thì được lựa chọn áp dụng quy định thuận lợi hơn.

- Để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong việc cấp giấy phép xây dựng, Luật Đường sắt 2025 đã sửa đổi ngay quy định của Luật Xây dựng, theo đó, từ ngày 01/07/2025, các công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng tại khu vực có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 hoặc thiết kế đô thị đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thì được miễn giấy phép xây dựng. Đây cũng là điểm mới mang tính đột phá của Luật nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, đặc biệt là khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Nội dung văn bản đính kèm:

1. Văn bản Sở Xây dựng

2. Phụ lục kèm theo